کاربردهای کاذب و حقیقی لیزر در دندانپزشکی

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی

چند وقتی است که بحث استفاده از لیزر در بین مردم و دندان‌پزشکان اپیدمیک ( همه گیر ) شده است. در این نکته که اصولا در حرفه دندان‌پزشکی بعضی وقت‌ها یک چیزی مد می‌شود و سر زبان‌ها می‌افتد و بعد از مدت اندکی فراموش می‌شود شکی نیست.
اما استفاده از لیزر در دندان‌پزشکی تاریخچه دور و درازی دارد و به زمانی برمی‌گردد که برخی از ناهمکاران، دندان‌ها را با کامپوزیت پر می‌کردند (و می‌کنند) و با دستگاه لایت کیور، کیور می‌کردند و مریض را به بهانه پر کردن دندان با لیزر می‌فریفتند! در کنار اینها به برداشت ضایعات بافت نرم با کوتر و امثالهم و ادعای برداشت ضایعات با لیزر می‌توان اشاره کرد.
گاها هم هدف نه تجاری بلکه کاملاً نامورانه! (جهت اشتهار و خلاصه جهت افزایش معروفیت) بوده و فقط به جهت افزایش اعتبار و روایی و پایایی، در بین بیماران از این اصطلاحات عوام دوستانه استفاده می‌شود!

همکار حاذقی را به یاد دارم از طرف بیمار ثابتش (که از قضا از بستگان ایشان هم بود) بسیار سرزنش شده بود که چرا دستگاه لیزر ندارد و از علوم جدید دندان‌پزشکی بهره نمی‌برد (و علت اینکه مطبش همیشه خالی است و همیشه به در حال انقراض حشرات بال‌دار سیاه رنگ کوچک در مطب مشغول است، همین مساله است!) چراکه یک ریشه باقیمانده ایشان را یک دندان‌پزشک دیگر به راحتی آب خوردن با استفاده از لیزر کشیده است و او را از یک فاجعه بزرگ که در صورت کشیدن معمولی ریشه دندان ممکن بود رخ دهد، نجات داده بود!
از این موارد که شرح آن در بالا رفت! بسیار به گوش همه ما رسیده است.

در مورد خواص بذات و مطلوب لیزر در دندان‌پزشکی جای بحث و کتمان وجود ندارد ولی واقعا نه به این شکل و شمایلی که برخی ناهمکاران از آن بهره می‌برند.

تاریخچه واقعی استفاده از لیزر در دندان‌پزشکی به صورت تحقیقاتی به حدود چهل پنجاه سال قبل باز می‌گردد اما استفاده کلینیکی از آن به ندرت پیشینه‌ای بیش از ده سال دارد.
ما در حوزه پزشکی و دندان‌پزشکی در مورد لیزر با یک پدیده مدرن و جوان روبرو هستیم که روز به روز در حال پیشرفت است و تحقیقات در این زمینه من جمله در خود کشور ما رو به فزونی است.
امروزه کارخانجات متعددی در سراسر جهان شروع به تولید دستگاه‌های لیزر با مواد حدواسط متعدد (ماده واسط یا medi: ماده‌ای است که لیزر از آن ماده تولید می‌شود و برحسب نوع ماده طول موج متفاوتی تولید می‌کند) نموده اند و کاربران براساس هدفی که انتظار تاثیر لیزر بر آن ناحیه را دارند (اعم از بافت سخت، بافت نرم، پیگمان، عروق خونی و…) می‌توانند نوع لیزر خود را انتخاب و خریداری نمایند. تنوع در این زمینه نسبتا بالاست و رقابت تنگاتنگی را در بین کمپانی‌های سازنده این دستگاه‌ها ایجاد کرده است.

در حیطه دندان‌پزشکی هم استفاده از لیزر بسیار وسیع‌الطیف بوده و در تقریبا اغلب کار‌ها می‌تواند جایگزین روش‌های روتین و رایج شود من‌جمله در بیماری‌های دهان، ترمیمی، اندو، جراحی، اطفال، ارتودنسی، پریو، پروتز و غیره کاربرد دارد.

از مزایای استفاده از لیزر در دندان‌پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. افزایش انعقاد در محل جراحی به دیل خاصیت کواگولاسیون لیزر
۲. کاهش ادم و التهاب ناشی از جراحی به‌دلیل مسدود کردن عروق لنفاوی ناحیه و در نتیجه کاهش درد بیمار
۳. ایجاد دید مناسب برای دندان‌پزشکان در محل جراحی به‌دلیل ایجاد انعقاد در حین برش
۴. Healing سریع زخم
۵. برش‌های دقیق‌تر و کنترل شده‌تر
۶. خاصیت میکروب‌زدایی داخل کانال حین کار اندو
۷. عدم برجای گذاشتن لایه اسمیر در حیت تراش دندان و در نتیجه باند بهتر مواد ترمیمی به دندان
۸. کاهش میکروفرکچرهای ناشی از تماس و ضربه فرز به سطح دندان
۹. کاهش استرس ناشی از صدای تراش توربین
۱۰. کاهش و در برخی مواقع عدم استفاده از بی‌حسی حین کار
۱۱. کاهش درد و سوزش در بیماری‌های مختلفی مانند موکوزیت دهانی و…

اما در کنار این محاسن، محدودیت‌هایی هم بر لیزر منظور می‌شود:
۱. مجاورت بافت سخت و نرم در کنار یکدیگر در دهان (چراکه بافت‌های مختلف برهم کنش‌های مختلفی به لیزر دارند)
۲. قیمت بالا
۳. لزوم رعایت ایمنی بالا با لیزر
۴. لزوم داشتن مهارت اکادمیک در مورد لیزر و….

با توجه به تمام مزایا و معایبی که مطرح شد، آشنایی با این علم نوین و جوان در دندان‌پزشکی به‌خصوص برای دندان‌پزشکان جوانی که هنوز به تیغ جراحی عادت نکرده‌اند! منطقی به نظر می‌رسد.